گزارش. امید بانوان؛ «سید مجتبی خیام‌نکویی» رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در ابتدای سخن بیان کرد: یکی از مطالباتی که در زمان تودیع و معارفه دکتر مردی - رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی - مطرح و بر آن تأکید کردم، تغییر نام و رویکرد پژوهشگاه بیوتکنولوژی به پژوهشگاه فناوری‌های نوین بود که خوشبختانه این امر محقق شد و در هیئت‌امنای سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی نیز مصوب شد.

  وی افزود: متعاقب این مهم انتظار داشتیم که دو پژوهشکده «هوش مصنوعی» و «کلان‌داده» نیز راه‌اندازی شود که مقدمات آن فراهم شده است و مدیریت کل فناوری‌های نوین در این زمینه به‌عنوان مدیریت کلان به عهده پژوهشگاه است.

 خیام‌نکویی حضور مدیران مؤسسات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در این جمع را مثبت ارزیابی کرد و گفت: این حضور بیانگر آن است که فناوری هوش مصنوعی اختصاص به یکی از این حوزه‌ها ندارد؛ بلکه کاربرد هوش مصنوعی در همه مؤسسات زیرمجموعه سازمان تات می‌تواند منشأ تحول باشد و ما به‌واقع نیازمند تحول در این حوزه هستیم.

  ایران چه‌قدر نیازمند کاربُرد فناوری هوش مصنوعی در بخش کشاورزی است

 معاون وزیر کشاورزی با طرح این سؤال که سازمان تات چه‌قدر نیازمند کاربرد فناوری هوش مصنوعی در بخش کشاورزی است، ابراز داشت: هرچه جلوتر می‌رویم، محدودیت‌های بخش کشاورزی که همه به آن واقف هستند افزایش می‌یابد.

 وی افزود: افزایش دو درجه‌ای گرما در ایران و تبعات ناشی از تغییرات اقلیم آثار خود را در بخش تولیدات کشاورزی گذاشته است و با توجه به روند افزایش دما در دنیا و به‌تبع آن در ایران، در آینده شاهد محدودیت بیشتری نیز خواهیم بود؛ این در حالی است که جمعیت ایران رو به فزونی است و با همین روند در سال ۱۴۳۰ جمعیت ایران ۱۰۳ میلیون نفر خواهد شد و نیاز غذایی، بیش از ۴۵ میلیون تن نسبت به شرایط کنونی افزایش خواهد یافت.

 در جهان امروز امنیت غذایی محور اصلی تصمیم‌گیری است

 معاون وزیر کشاورزی ضمن توجه ویژه به «امنیت غذایی» اظهار داشت: در اتفاقات یک دهه گذشته شاهد بودید که امنیت غذایی محور اصلی برای تصمیم‌گیری در بسیاری از کشورهای جهان است. کشوری که در حوزه امنیت غذایی نتواند نیاز خود را تأمین کند، نقاط آسیب‌پذیر بسیار بیشتری دارد؛ بنابراین باید به سمتی حرکت کنیم که در محصولات راهبُردی به یک جایگاه در آستانه خودکفایی برسیم.

 او ضمن اشاره به برنامه هفتم توسعه گفت: در برنامه هفتم پیش‌بینی شده است که تا پایان برنامه، ۹۰ درصد خودکفایی در محصولات راهبردی حاصل شود. این امر مسلماً با افزایش میزان تولید و بهره‌وری در واحد سطح، افزایش میزان بهره‌وری در آب، کاهش ضایعات و تولید ارقام مقاوم‌تر نسبت به خشکی، شوری و بسیاری از آفات و بیماری‌ها میسّر است.

  فناوری هوش مصنوعی باید به یک جایگاه اثربخش و مولد در کشاورزی ارتقا یابد

 دکتر خیام‌نکویی خاطرنشان کرد: اگر مقصد این است باید در این مسیر از همه فناوری‌های نوین استفاده کنیم. جایگاه مدنظر ما نباید صرفاً بهره‌مندی از مزایای این فناوری باشد، بلکه باید لایه‌های مختلف آن را در کشور تحکیم کنیم و حداقل در زمینه فناوری هوش مصنوعی در منطقه به شرایط بومی‌سازی برسیم که بتوانیم این فناوری را با توجه به زیرساخت‌های لازمی که در سازمان تات وجود دارد به یک جایگاه اثربخش و مولد تبدیل کنیم؛ یعنی فناوری هوش مصنوعی باید تأثیرات خود را در عملکرد محصولات کشاورزی نشان دهد.

 وی در ادامه به ذکر ظرفیت‌های ایران در زمینه هوش مصنوعی به‌ویژه در بخش کشاورزی پرداخت و اظهار داشت: «نخبگان»، «فناوری تولید پهپاد» و «فناوری ماهواره» مهم‌ترین پتانسیل کشور در زمینه استفاده از هوش مصنوعی است که هریک از آنها در جای خودش در تمام مراحل قبل از کاشت، داشت، برداشت و حتی بعد از برداشت به کار می‌آید.

  نقش‌آفرینی هوش مصنوعی و کلان‌داده در افزایش بهره‌وری

 معاون وزیر کشاورزی تصریح کرد: اگر مؤسسات سازمان تات روی این موضوع تمرکز ویژه کنند، می‌توانند با استفاده از هوش مصنوعی و کلان‌داده در افزایش بهره‌وری نقش‌آفرینی کنند که تأثیراتش در کاهش بسیاری از ضایعات و پسماندها بروز و ظهور خواهد داشت و ما امروز به تحول در این زمینه نیاز داریم.

 وی در بخش دیگری از سخنانش ابراز داشت: سازمان تات دو مأموریت اساسی دارد: اول دانش‌بنیان شدن بخش کشاورزی و دوم افزایش میزان بهره‌وری. سازمان تات متولی بهره‌وری در وزارت جهاد کشاورزی است؛ لذا باید با دانش روز، فناوری‌های به‌روز و سازماندهی و هدایت آنها به سمتی حرکت کنیم که میزان بهره‌وری کشاورزی را افزایش دهیم.

 او با بیان اینکه امروز تولید گندم به 14 میلیون تن رسیده است، گفت: این میزان تولید گندم حاوی این پیام مهم است که با انجام فعالیت‌های اثربخش قابلیت دستیابی به خودکفایی پایدار را خواهیم داشت. نگاه و رویکرد ما این است فناوری‌هایی که به‌عنوان فناوری‌های پشتیبان در سازمان تات استفاده می‌شود منجر به پایداری امنیت غذایی در حوزه کشاورزی شود.

 دانش‌بنیان شدن مستلزم مشارکت همه بخش‌های خصوصی است

 رئیس سازمان تات دانش‌بنیان شدن را مستلزم مشارکت همه بخش‌های خصوصی فعال در این زمینه دانست و گفت: پایه‌گذاری رویداد حاضر نیز بر اساس شرکت‌های خصوصی شکل‌گرفته است. روند و راهبُرد سازمان تات این است که بخش خصوصی که توانمند است در عرصه کشاورزی و منابع طبیعی نقش‌آفرینی کند.

 او با بیان اینکه مرکز نوآوری در پژوهشگاه بیوتکنولوژی راه‌اندازی می‌شود، گفت: متعاقب آن مرکز نوآوری در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج نیز در همین سال جاری راه‌اندازی خواهد شد و این امر باید در همه مؤسسات زیرمجموعه سازمان تسری پیدا کند. چون بر این باوریم که مراکز نوآوری می‌تواند بستری برای حضور و نقش‌آفرینی شرکت‌های بخش خصوصی در حوزه کشاورزی باشد.

  آب، ابَر چالش ایران

 معاون وزیر کشاورزی ابرچالش ایران را موضوع آب عنوان کرد و گفت: زمانی 96 میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی استفاده می‌شد، امروز این عدد به ۷۰ میلیارد مترمکعب رسیده است. اما در آینده استفاده از میزان آبی که در اختیار بخش کشاورزی قرار می‌گیرد قطعاً ۷۰ میلیارد نخواهد بود؛ بنابراین در کنار روش‌هایی مثل سوق‌دادن کشت‌های بهاره - پاییزه که در بعضی از کشت‌ها مثل چغندرقند اتفاق افتاده است، باید به سمت استفاده از هوش مصنوعی برویم.

  وی تصریح کرد: اگر این فناوری در حوزه مصرف بهینه آب ورود و رسوخ پیدا کند، حداقل تا ۲۰ درصد میزان مصرف آب را در سطح معمول کاهش خواهد داد. اگر فناوری هوش مصنوعی در سایر حوزه‌های کشاورزی نیز ورود کند به‌طورقطع بیشترین بهره‌وری را در بخش کشاورزی خواهیم داشت.

  تدقیق آمار مهم‌ترین ابزار برای تصمیم‌گیری در بخش کشاورزی است

 خیام‌نکویی دیگر چالش مهم را نبود آمار و اطلاعات دقیق در حوزه کشاورزی دانست و گفت: بعد از ۵۰ سال سازمان تات متولی تدوین و به‌روزرسانی الگوی کشت شد، اما میزان سطح محصولات زیر کشت نیاز به فناوری دقیق هوش مصنوعی دارد. امروز که ماهواره، هوش مصنوعی و پهپادها را داریم تدقیق آمار مهم‌ترین ابزار برای تصمیم‌گیری در بخش کشاورزی است.

 به گفته وی تشخیص سریع بیماری‌ها و آفات یکی از مهم‌ترین چالش‌های بخش کشاورزی است که با استفاده از فناوری هوش مصنوعی می‌توان به شناسایی بیماری و آفات در همان ابتدای بروز پرداخت که این امر مهم‌ترین دستاورد برای مبارزه با آنها است.

  وی در ادامه اظهار داشت: تولید محصول سالم به‌عنوان رسالت اصلی سازمان تات همیشه مدنظر قرار دارد و تلاش شده با روش‌های نوین و فناوری هوش مصنوعی میزان مصرف سموم در محصولات کشاورزی کاهش یابد. همچنین قیمت و هزینه محصولات بخش کشاورزی اگر کاهش نمی‌یابد حداقل بالا نرود.

  ترکیب فناوری فضایی و هوش مصنوعی در حفظ اراضی کشاورزی

 معاون وزیر، ترکیب فناوری فضایی و هوش مصنوعی را در قابلیت به‌موقع تشخیص تغییر کاربری اراضی مهم قلمداد کرد و با بیان اینکه ایران از نظر زمین کشور ثروتمندی است، گفت: فناوری هوش مصنوعی در تمام زمینه‌ها می‌تواند به ما کمک کند. با استفاده از هوش مصنوعی می‌توان میزان فرسایش خاک و به‌تبع آن تغییر کاربری اراضی را پیش‌بینی، رصد و از آن جلوگیری کرد.

 وی برگزاری رویداد «هوش مصنوعی در کشاورزی» را نقطه شروع تحول دانست و گفت: انتظاری که از این جمع دارم این است که این فناوری به‌صورت روتین به دست کشاورزان ما برسد تا آنان بتوانند با حفظ منابع و حفظ ذخایر ژنتیک به‌عنوان سرمایه ملی ارزشمند کشور اتفاقات مهمی را رقم بزنند.

 دکتر خیام‌نکویی در پایان با بیان این مهم که دانش‌بنیان شدن بخش کشاورزی در بهره‌وری مورد تأکید است، ابراز امیدواری کرد این رویداد به اهداف موردنظر دست پیدا کند و بتوانیم با کاربرد این فناوری‌ها شاهد تحولات چشمگیری در این حوزه باشیم.

به گزارش امید بانوان؛ نخستین رویداد و نمایشگاه «هوش مصنوعی در کشاورزی» به همت سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و به میزبانی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی مستقر در کرج روز چهارشنبه ۱۱ مهرماه  با حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و علاقه‌مندان به فناوری هوش مصنوعی برگزار شد.

برای برای دیدن گزارش تصویری این رویداد در گالری امید بانوان، کلیک کنید.