تقدیر من با تدبیر تو زیباتر می‌شد، اگر...
سلسله گزارشات «روابط ناسالم» به ویژه بین دو جنس مخالف را با این گزارش به پایان می‌بریم که «عشق سیال» چگونه می‌تواند بین نوجوانان رخنه کند و چون آفتی آنان را از تحصیل و رشد و تعالی بازدارد.
کرج - امید بانوان؛ تیلدا حسینی؛ سلسله گزارشات «روابط ناسالم» به ویژه بین دو جنس مخالف را با این گزارش به پایان می‌بریم که «عشق سیال» چگونه می‌تواند بین نوجوانان رخنه کند و چون آفتی آنان را از تحصیل و رشد و تعالی بازدارد. ما در این گزارشات که به صورت هفتگی بررسی شد، سعی کردیم با حفظ حیای قلم به موضوعاتی بپردازیم که به شدت سبب مشکلات فرهنگی در جامعه ما شده بود و حتی به عنوان یک ضد فرهنگ و ضد ارزش در جامعه قربانی می‌گرفت. امیدواریم توانسته باشیم در این سری از مطالب که در تهیه آن هم تحقیق صورت گرفته و هم از نظر کارشناسان حرفه‌ای بهره برده‌ایم، چراغ راهی روشن کرده باشیم.
نوجوانی دوره‌ای از نوجویی، نوخواهی و شاید نوبینی
نوجوانی دنیایی شگفت‌انگیزی پر از احساس و حساسیت است، دورانی که نوجوان در آن بر موجی از عواطف بکر و تصورات ایده‌آل سوار است و مدام در فکر یافتن راهی است که به تصور خودش هرگز کسی آن را نرفته باشد! دوره‌ای دوست‌داشتنی که نوجوان با اولین تپش‌های قلب و اولین جرقه‌های عواطف پا به سرزمینی می‌گذارد و وارد روابطی (ولو ذهنی و خیالی) می‌شود که همیشه به عنوان «اولین» خاطره در این وادی از آن یاد می‌کند. ولی این که این اولین‌ها با چه صفت خوب یا بد، غم‌انگیز یا دلنواز، آرام‌بخش یا هول‌آوری همراه باشد بیشتر از این که به «تقدیر» ربط داشته باشد به «تدبیر» مربوط است. آن هم تدبیر از سوی والدین و مربیان دلسوزی که خود نیز روزگاری نوجوان بودند و در عالم خیال و رویا خیالپردازی عاشقانه را بر هر چیز دیگری ترجیح می‌دادند، غافل از این که دنیا از ما عاشقی خیالپرداز و سست بنیاد نمی‌خواهد، بلکه در حسرت زنان و مردان خوش قلبی است که از عشق تفسیر و تعبیر درستی در ذهن و قلب داشته باشند و آن را در جهان متحلی کنند.
پای سخن کارشناسان:
در آخرین گزارش روابط ناسالم در خدمت خانم زینب شاه بختی دانشجوی دکترای مشاوره هستیم که از «مرکز مشاوره رازی» وابسته به آموزش و پرورش استان البرز با ما همکاری صمیمانه‌ای دارند که جا دارد مجددا از ایشان قدردانی شود.
خانم شاه‌بختی سر فصل مربوط به عشق سیال را با این مقدمه آغاز کردند که نگرانی درباره جوانان و تغییرات فرهنگی عمری به درازای تاریخ بشر دارد. یکی از مهمترین هنجارگریزی جوانان که از اهمیت بیشتری برخوردار است، رابطه با جنس مخالف است. جوامع سنتی همیشه برای این نوع روابط چارچوب‌های خاص داشته‌اند. نکته‌ای که در باب رابطه اینترنتی یا «عشق سیال» مطرح است، بی‌سابقه بودن امکان چنین روابطی است. این روابط ممکن است پایه‌های خانواده را سست نماید، افراد را منزوی کند، تعاملات چهره به چهره را کاهش دهد و صمیمیت را کم کند.
آیا چت و گفتگوهای آنلاین بین دختران و پسران از مصادیق عشق سیال است؟
با این که گپ (چت) به خودی خود عشق سیال نیست، اما حداقل در کشور ما عشق‌های سیال با گپ گره خورده است. گسترش سریع کافی‌نت‌ها در سطح شهرهای ایران را می‌توان نتیجه علاقه‌مندی جوانان ایرانی به گپ دانست. از آنجایی که دوستی‌های میان دو جنس مخالف در ایران کنترل می‌شود، برای آن دسته از جوانانی که تمایل به چنین دوستی‌هایی دارند، گپ‌سرا (چت‌روم) مکان مناسب، ارزان و کم‌خطری برای گفتگوهای طولانی با جنس مخالف محسوب شده است. گپ به جوان ایرانی کمک می‌کند تا با دنیاهای دیگر ارتباط برقرار کند و حس تعامل با غریبه‌هایی را تجربه کند که فکر می‌کند توان آسیب رساندن به او را ندارند! از یکسو میان بی‌نامی کاربران و شکل‌گیری روابط صمیمانه در گپ‌سراها رابطه مستقیمی وجود دارد و از سوی دیگر گپ سبب تلف شدن وقت جوانان و فاصله گرفتن آنها از واقعیت شده است. در ژانویه میلادی 32 میلیون و 200 هزار کاربر اینترنت در ایران وجود داشته که بیش از 56٪ کاربران اینترنت در کل خاورمیانه را تشکیل می‌دادند. این یعنی تقریبا نیمی از مردم ایران از اینترنت استفاده می‌کنند.
تحقیقی در سال 2008 در مورد رابطه میان درگیری در روابط اینترنتی و تغییرات روان‌شناختی و تحصیلی در میان دانش آموزان دبیرستانی صورت گرفت که در این پژوهش مشخص شد، دختران بیشتر از پسران ممکن است گپ بزنند که این امر در نهایت تاثیر منفی نیرومندی بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان داشته است.
چرا کلیه جامعه شناسان و روانشناسان دوستی و عشق در دنیای مجازی را رد می‌کنند؟ یا آن را آسیب‌زا می دانند؟
در تحقیقی که در ایران صورت گرفت، 62٪ از نگرش‌های ابراز شده درباره دوستی‌های اینترنتی را می‌توان در مقوله نگرش منفی قرار داد که در دو دسته طبقه‌بندی می‌شود: نگرش منفی به دلیل عواقب این روابط و نگرش منفی به دلیل فریب‌آمیز بودن این روابط .
به چه دلیل نوجوانان در دام چنین روابطی گرفتار می‌شوند؟
توجه به رابطه والد و فرزندی که در دوره نوجوانی به سر می‌برد، برای جلوگیری از هر گونه هنجار‌شکنی و روابط ناسالم بسیار موثر است. یکی از عواملی که در بزهکاری نوجوانان موثر است، روش تربیتی نارسا یا اختلال در شبکه ارتباطی خانواده است. طبق تحقیقات والدینی که با کودکان خود مهربان نیستند یا آنهایی که از نظر روانی و فیزیکی از فرزندان خود سوء استفاده می‌کنند؛ احتمال بزهکاری فرزند آنها بیشتر است. این احتمال در چنین خانواده‌هایی بیشتر است:
1) والدین از روش‌های انضباطی بسیار سختگیرانه یا بسیار بی‌بند و بار استفاده می‌کنند.
2) شیوه انضباطی آنان مبتنی بر تنبیه بدنی است.
3) والدین نسبت به فرزندان خود به جای آنکه گرم و صمیمی و عاطفی باشند، بی‌توجه، غافل و تمسخرکننده هستند. درواقع بزهکاری و طلاق در خانواده نوعی همبستگی دارد.
شما چه راهکاری برای والدین دارید؟
والدین هر چه روابط مستحکم‌‌تر و بهتری با فرزندان خود داشته باشند، فرزندان آنها با موفقیت‌های بیشتری روبرو خواهند شد. طبق تحقیقات، قدرتمندترین وسیله برای کمک به فرد، تغییر روابطی است که فرد با دیگران دارد و اگر روابط سالمی در خانواده حاکم باشد و روابطی حمایتگرانه در خانواده در جریان باشد، بسیار از چنین مسائلی اصلا رخ نخواهد داد. فراموش نکنیم که دومین دهه زندگی را به سه بخش تقسیم می‌کنند: دوران اولیه نوجوانی (11- 13) اواسط نوجوانی (14-16) و اواخر نوجوانی(17-19) سالگی که مهمترین چیزی که در این دوران در جریان است هویت‌یابی نوجوان است. همین دوره و رفتارهای نوجوان در این دوره است که بسیاری از خانواده‌ها را دچار نگرانی و چالش با نوجوان می‌کند.
این گزارش نیز به پایان رسید ولی کتاب مشکلات فرهنگی جوانان و نوجوانان با سرفصلهای جدیدی هر روز جامعه ایران را تهدید می‌کند. اگر ده سال پیش فقط صرف اتصال به اینترنت از طریق کامپیوتر تنها دغدغه والدین بود، این روزها انواع اپلیکیشن‌های تلفن همراه و تبلت راه جدیدی برای سودجویان باز گذاشته که با رد و بدل انواع پیام‌ها، فایل‌های صوتی و دیداری نامناسب به فکر اغفال نوجوانان و جوانان باشند.
شاید در این دوره که دوستی‌ها و گروههای مختلف مجازی و حتی عشق‌های مجازی و سیال این قدر باب شده است، بهترین گزینه برای والدین دوستی با نوجوان و ارتباط قلبی بهتر با آنها باشد. وگرنه با چک کردن مدام گوشی و امر و نهی کردن و غر زدن و انواع برخوردهای سلبی نه تنها کاری از پیش نمی‌رود که چه بسا نوجوان و جوان شما بیشتر از شما فاصله بگیرد و در این فاصله گرفتن‌ها و غرق شدن در رد و بدل این همه پیام و فایل خنده‌دار، سرگرم‌کننده و حتی آموزنده، از شما و از زندگی و اهداف خود آنقدر دور شود که جز پشیمانی ثمر دیگری نداشته باشد.