نقش تغدیه در چهار دوره تأثیرگذار زندگی بانوان
سلامت زنان به عنوان نیمی از جامعه و نیروی مولدی که نسل آینده را از نظر جسمانی و روحی پرورش می‌دهند، بر هیچ کس پوشیده نیست؛ آنان در طول زندگی خود چهار دوره حیاتی را پشت سر می‌گذارند که تأمین سلامت این قشر برای داشتن جامعه سالم ضروری است.
سبک زندگی. امید بانوان؛ ایرنا نوشت؛
اهمیت سلامت زنان در ساختار جامعه سبب شده تا هفته‌ای به در ایران به این موضوع
اختصاص یابد؛ زیرا زنان در دوره‌های مختلف زندگی نیازهای متعددی دارند و محوریت
آنان در خانواده اهمیت سلامت آنان را دوچندان می کند.
یکی از موضوعات مهم در تأمین سلامت زنان، تغذیه صحیح و سالم آنان است؛ کارشناس مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور در این زمینه با تأکید بر اهمیت توجه ویژه به سلامت زنان و دختران، می گوید: تغذیه ناکافی و استفاده از سوخت‌های پخت و پز ناایمن، بار منفی بیشتری را بر سلامت زنان و دختران وارد می‌کند.
دکتر «مینا کاویانی» بیان کرد: یکی از مهمترین عواملی که در تمامی دوران سلامت زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد تغذیه است. به طور مثال، در دوران بلوغ و نوجوانی دختران توجه به دریافت میزان کافی آهن خصوصا از منابع غذایی آهن با منشأ حیوانی نظیر انواع گوشت قرمز بسیار مهم است، ضمن اینکه در صورت لزوم باید از مکمل آهن طبق نظر پزشک استفاده شود.
وی با اشاره به اینکه برای رشد به ویژه رشد قدی نیاز به دریافت مقادیر کافی از مواد مغذی شامل پروتئین با کیفیت بالا، کربوهیدرات‌های سبوس‌دار، چربی‌های دارای اسیدهای چرب ضروری، مواد معدنی مانند کلسیم، روی و آهن و انواع ویتأمین های محلول در چربی (A, D, E, K) و محلول در آب (ویتأمین های گروه B و ویتأمین C) است، ادامه داد: از طریق داشتن برنامه غذایی صحیح این مواد غذایی قابل تأمین است.
وی با بیان اینکه با توجه به دوره بلوغ و تغییرات هورمونی، دختران نوجوان معمولا دچار جوش‌های پوستی می‌شوند و شاید نگرانی‌هایی را از جهت زیبایی پیدا کنند، تصریح کرد: باید گفت میوه‌ها و سبزی‌های تازه می‌توانند ضمن تأمین ویتأمین ها و مواد مورد نیاز، به تأمین آب و شادابی پوست کمک کنند ضمن اینکه با داشتن فیبر غذایی از اضافه‌وزن و چاقی نیز پیشگیری می‌کنند.
کاویانی با اشاره به اینکه دوران بارداری یکی از دوران‌هایی است که در آن بدن یک زن در شرایط استرس فیزیولوژیک قرار می‌گیرد، اضافه کرد: در این دوران نیازهای تغذیه‌ای زنان به گونه‌ای است که علاوه بر حفظ سلامت مادر، مواد مغذی مورد نیاز جنین نیز باید تأمین شود تا این دوره به سلامت طی شود، البته این به معنی دو برابر شدن مواد غذایی مصرفی مادر از ابتدای بارداری نیست.
به حداقل رساندن مصرف قندهای ساده و مواد غذایی حاوی آن، پرهیز از مصرف نمک اضافی و مواد غذایی و تنقلات حاوی نمک، مصرف منابع فیبر غذایی مانند غلات سبوس‌دار، سبزی‌ها و میوه‌ها که به رفع مشکلاتی نظیر یبوست کمک می‌کند، نوشیدن مقدار کافی آب و مایعات سالم مانند آبمیوه تازه طبیعی نیز از جمله مواردی بود که کارشناس مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور بر ضرورت استفاده از آن تاکید کرد
وی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین ویتأمین های گروه B که در ساخت و تکمیل لوله عصبی جنین نقش دارد، اسید فولیک است، اضافه کرد: از اصلی‌ترین منابع اسید فولیک می‌توان به سبزی‌های برگ‌سبز و کلم بروکلی اشاره کرد که باید در برنامه غذایی مادر گنجانده شود.
به گفته این کارشناس تغذیه یکی دیگر از مهمترین مواد معدنی ضروری برای رشد مغز جنین، «ید» است، وی ادامه داد: زنان باردار باید برای تأمین ید کافی ماهی و غذاهای دریایی را در برنامه غذایی خود بگنجانند و ضمن پرهیز از زیاده‌روی در مصرف نمک، تنها از نمک تصفیه‌شده یددار استفاده کنند.
کارشناس مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات
تغذیه و صنایع غذایی کشور ادامه داد: زنان پیش از ورود به دوران بارداری بهتر است
به وزن سالم برسند تا دچار مشکلات ناشی از آن نظیر دیابت بارداری نشوند.
کاویانی در ادامه توضیحاتی درباره دوران شیردهی ارایه داد و افزود: ترکیب شیر هر مادری متناسب با نیازهای تغذیه‌ای نوزاد او است، برای مثال شیر مادری که نوزاد نارس به دنیا آورده دارای پروتئین بیشتری نسبت به شیر مادر نوزاد به موقع متولد شده است، زیرا او باید خارج از رحم کمبود رشد خود را جبران کند.
وی عنوان کرد: شیر مادر مواد ایمنی‌زا دارد که برای تقویت سیستم ایمنی نوزاد که به ویژه در چند روز اول تولد بسیار مهم است را داراست، از این‌رو برقراری تماس مادر و نوزاد در همان ساعت اول تولد و نوشیدن آغوز توسط نوزاد بسیار مهم است، ضمن اینکه شیر مادر به تنظیم فلور میکروبی دستگاه گوارش نوزاد کمک می‌کند.
کاویانی با بیان اینکه در شش ماه اول زندگی تغذیه شیرخوار تنها با شیر مادر است،ادامه داد: تغذیه مادر به طور مستقیم با ترکیب شیر او مرتبط است، از این رو برنامه غذایی مادر باید به‌گونه‌ای باشد که ضمن تأمین نیازهای مادر، انرژی و مواد مغذی مورد نیاز برای تولید شیر را تأمین کند که مصرف آب و مایعات کافی توسط مادر هم بسیار مهم است.
وی با اشاره به اینکه از آنجایی که تولید شیر مستلزم صرف انرژی در بدن مادر است، توضیح داد: بخشی از چربی‌های ذخیره بدن مادر در دوران شیردهی صرف تولید شیر می‌شود و به این ترتیب به تناسب اندام مادر پس از زایمان کمک خواهد کرد.
وی با بیان اینکه خاتمه دوران باروری به طور معمول در میانسالی زنان رخ می‌دهد افزود: این امر در نتیجه تغییرات هورمون‌های جنسی مانند استروژن انجام می‌شود و باعث ایجاد تغییراتی در ترکیب بدن او می‌شود، یکی از این تغییرات، کاهش تراکم استخوان‌هاست که زمینه ساز بروز بیماری پوکی استخوان یا استئوپروز است، به همین جهت توجه به دریافت منابع غذایی کلسیم (شیر و فرآورده‌های کم‌چرب آن و مغزدانه‌ها)، قرارگیری در برابر نور خورشید، مصرف مواد غذایی غنی‌شده با ویتأمین D و مکمل آن) و انجام فعالیت بدنی توصیه می‌شود.
کاویانی ادامه داد: بعضی از مواد غذایی گیاهی مانند سویا و فرآورده‌های آن دارای ترکیباتی مشابه هورمون‌های جنسی زنانه هستند که به آن‌ها فیتواستروژن می‌گویند، به نظر می‌رسد مصرف این مواد غذایی در حد اعتدال می‌تواند برخی علامت‌های یائسگی را کاهش دهد، هرچند اثرات آن کاملا اثبات نشده است.
کارشناس مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور با بیان اینکه تاثیر دیگر کاهش استروژن، افزایش چربی‌های بد خون یا LDL-c و کاهش چربی‌های مفید خون یا HDL-c است که یک زن را در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی وعروقی و سرطان قرار می‌دهد اضافه کرد: برای حفظ سلامت و کاهش خطر بروز بیماری‌ها توصیه می‌شود زنان در برنامه غذایی روزانه خود از غلات کامل سبوس‌دار، میوه‌ها و سبزی‌های تازه، منابع پروتئینی کم‌چرب یا بدون چربی، شیر و فرآورده‌های کم‌چرب آن یا نوشیدنی‌های سویا استفاده کرده و همواره با داشتن فعالیت بدنی، وزن خود را در محدوده سلامت حفظ کنند.