اشتغال‌زایی زنان سرپرست خانوار پایدار نیست
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس گفت: یکی از نگرانی‌هایی که در حوزه ساماندهی زنان سرپرست خانوار وجود دارد این است که اشتغال‌زایی برای آنها پایدار نیست و این موضوع مهمی است.
جامعه- امیدبانوان؛ خانه ملت نوشت: نشست کارگروه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، با حضور مسئولان دستگاه‌های مربوطه اعم از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی، بنیاد برکت، بنیاد علوی، بنیاد کرامت آستان قدس رضوی، قرارگاه خاتم‌الاوصیا، بنیاد کرامت امام رضا(ع) و بنیاد احسان و فاطمه رحمانی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی و به ریاست فاطمه قاسم‌پور برگزار شد.
فاطمه قاسم‌پور- رئیس کمیته توانمندسازی زنان سرپرست خانوار کمیسیون اجتماعی مجلس در این نشست با اشاره به تکالیفی که در تبصره ۱۶ در حوزه اشتغال‌زایی با اولویت زنان سرپرست خانوار بر عهده دستگاه‌ها و نهادهای مختلف قرار داده شده است، گفت: لازم است در این حوزه به یک نگاه جامعی در خصوص طراحی الگوی اقدام و عمل برسیم، بنابراین دستگاه‌های مختلف در رابطه با اقداماتی که در حوزه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار انجام داده‌اند، گزارش دهند.
وی ادامه داد: از تعداد ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار زن سرپرست خانوار دهک‌های کمتر برخوردار، یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از خدمات حمایتی دستگاه‌ها بهره‌مند شده و یک میلیون و ۱۰۰ نفر فاقد بهره‌مندی از خدمات حمایتی هستند، ضمن اینکه نیازهای زنان سرپرست خانوار متفاوت بوده اما همگی در نداشتن درآمد مشترک هستند.
رئیس کمیته توانمندسازی زنان سرپرست خانوار کمیسیون اجتماعی مجلس تصریح کرد: به رغم حمایت‌های دستگاه‌های حمایتی از این قشر، اما ۵۰ درصد زنان سرپرست خانوار دهک‌های یک تا ۴ از اقدامات حمایتی این دستگاه‌ها بی‌بهره هستند که این امر می‌طلبد دولت نیز در جهت کمک به این زنان اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.
قاسم‌پور یادآور شد: هم‌اکنون یکی از دغدغه‌های موجود در حوزه ساماندهی زنان سرپرست خانوار این است که با چه الگوی اقدام و عملی بتوان وضعیت معیشتی آنها را ارتقاء داد، بنابراین تصمیم گرفتیم برای تحقق این مهم، یک تقسیم کاری برای دستگاه‌ها ایجاد کرده و این الگوی ملی را براساس آن طراحی کنیم.
وی خاطرنشان کرد: اگر قرار است زنان سرپرست خانوار به طرز مطلوبی مورد حمایت و توانمندسازی قرار گیرند باید با کمک گروه‌های مردمی محقق شود ضمن اینکه حمایت از آنها تنها نباید در قالب مالی بوده، بلکه باید از ابعاد عاطفی، آموزشی و ارائه خدمات مشاوره‌ای نیز مورد توجه قرار گیرد.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس با اشاره به اهمیت تقسیم کار بین دستگاه‌های مختلف، عنوان کرد: ما باید از ظرفیت بنیاد علوی، بنیاد احسان، قرارگاه امام رضا (ع) و قرارگاه خاتم‌الانبیاء، کمیته امداد و سازمان بهزیستی که دغدغه حمایت از این زنان را دارند در جهت ارتقاء وضعیت آنها بهره‌مند شویم.
قاسم‌پور افزود: پوشش بیمه تأمین اجتماعی، پیشنهاد خوبی برای حمایت از زنان سرپرست خانوار بوده اما برای زنانی که از سن پایینی برخوردار هستند می‌تواند مانعی در مسیر اشتغال آنها باشد، بنابراین باید برای افرادی که در سن کار قرار دارند، زمینه اشتغال آنها فراهم شود.
رئیس کمیته توانمندسازی زنان سرپرست خانوار کمیسیون اجتماعی مجلس در ادامه از نماینده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواست تا گزارشی از روند اجرای پنجره واحد برای ساماندهی زنان سرپرست خانوار ارائه دهد.
قاسم‌پور با بیان اینکه براساس خوداظهاری تاکنون مشخصات ۳.۵ میلیون زن سرپرست خانوار به ثبت رسیده و روز به روز این آمار در حال افزایش است، یادآور شد: در تبصره ۱۶ آمده است، مجموعه‌هایی که از ظرفیت اشتغال‌زایی برخوردار هستند، باید حداقل ۵۰ درصد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش دستگاه‌های حمایتی را به کار گیرند، ضمن اینکه برای اولین بار در تبصره ۱۴ قانون بودجه ردیف جداگانه‌ای برای این زنان تعیین شده است، با تاکید بر اینکه با همراهی نهادهای مردمی تا پایان سال ۱۴۰۰ بتوانیم به یک الگوی مناسبی در حوزه ساماندهی این زنان دست یابیم.
وی افزود: یکی از نگرانی‌هایی که در حوزه ساماندهی زنان سرپرست خانوار وجود دارد این است که اشتغال‌زایی برای آنها پایدار نیست و این موضوع مهمی است چرا که نحوه ارائه این نوع خدمات معمولاً همراه با زنجیره ارزش نیست و متأسفانه از این قشر شریف به عنوان نیروی ارزانقیمت استفاده می‌شود، بنابراین باید ارتقاء آنها به‌گونه‌ای باشد که کرامتشان حفظ شود.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، ضمن تأکید بر اینکه نشست آینده این کمیته با میزبانی بنیاد برکت انجام خواهد شد، تصریح کرد: اولین اقدام در جهت ساماندهی زنان سرپرست خانوار و تکمیل الگوی اقدام و عمل در این زمینه باید این باشد که مجموعه‌هایی که قدمت بیشتری در این حوزه دارند، الگوهایشان را با ما به اشتراک بگذارند تا بتوانیم در این زمینه به یک نگاه مشترک برسیم، همچنین باید زمینه دسترسی دستگاه‌ها به بانک رفاه ایرانیان فراهم شود.
استفاده از ظرفیت استان‌ها برای تکمیل الگوی اقدام و عمل
در ادامه علی‌آبادی از طراحان الگوی اقدام و عمل در حوزه ساماندهی زنان سرپرست خانوار، افزود: این الگو برای توانمندسازی و حمایت از این افراد طراحی شده ضمن اینکه مطالعاتی که در این زمینه شکل گرفته نشان می‌دهد به رغم زحماتی که دستگاه‌های حمایتی برای ساماندهی از این قشر کشیده‌اند اما حمایت صرف از آنها به گسترش جمعیت هدف منتهی شده، بنابراین توانمندسازی باعث کاهش آمار زنان نیازمند به حمایت این دستگاه‌ها منتهی می‌شود.
وی یادآور شد: گام اول برای طراحی این مدل شناسایی ظرفیت‌های بالقوه و بالافعل و گروه‌های کارآفرین و استارت‌آپ‌هایی که در استان‌های مختلف می‌توانند در جهت آموزش و ارائه خدمات شغلی کمک کنند، صورت گرفته است، ضمن اینکه ما باید براساس یک مدل جهادی بتوانیم ظرفیت‌های استان‌ها و شهرستان‌ها را در این زمینه در قالب یک شبکه به یکدیگر متصل کنیم.
۲ نقص موجود در حوزه ساماندهی زنان سرپرست خانوار
در ادامه، خدرویسی- معاون سلامت و خانواده کمیته امداد امام خمینی ضمن قدردانی از مجلس برای ارتقاء وضعیت زنان سرپرست خانوار در قانون بودجه ۱۴۰۰، افزود: ما در ایران در حوزه ساماندهی این زنان با ۲ نقص مواجه هستیم که تاکنون برای آنها چاره‌اندیشی نشده است به این صورت که اطلاعات اقتصادی خانوارها با ضریب خطای ۲۰ درصدی در هیچ پایگاه اطلاعاتی ثبت نشده همچنین سامانه‌ای وجود ندارد که نحوه ارائه خدمات حمایتی به این افراد در آن ثبت شده باشد.
وی افزود: ما در کمیته امداد به عنوان متولی این بخش به دنبال تکمیل این دو فرآیند هستیم کما اینکه در حوزه شناسایی آنها سامانه رفاه ایرانیان و سامانه‌های سایر دستگاه‌های دارای صلاحیت فعال در این زمینه را به یکدیگر وصل کرده‌ایم که در پی آن اطلاعات موردنظر با ثبت کد ملی افراد قابل دسترسی خواهد بود.
نماینده کمیته امداد امام خمینی یادآور شد: انتظاری که در این حوزه از مجلس داریم این است که متولی ساماندهی زنان سرپرست خانوار در کشور را مشخص کنند، همچنین پیشنهاد می‌دهیم بهترین و ماندگارترین خدماتی که می‌توان به آنها ارائه داد، بهره‌مندی از بیمه تامین اجتماعی است تا این زنان بتوانند مستمری دریافت کنند. وی تأکید کرد: ما طی تفاهم‌نامه‌ای ۵۰ هزار نفر از همسران زندانیان را تحت پوشش بیمه قرار دادیم.
بی‌توجهی به زنان بدسرپرست یک معضل جدی است
در ادامه مسعودی فرید از سازمان بهزیستی حاضر در این نشست، افزود: بی‌توجهی به زنان بدسرپرست یک معضل جدی است، ضمن اینکه فراگیر شدن بیمه تأمین اجتماعی موضوعی است که شیوع کرونا، توجه جدی به آن را یادآوری کرد.
وی تصریح کرد: بالای ۷۰ درصد زنان سرپرست خانوار، همسرشان به دلیل بیماری‌های قلبی عروقی، تصادفات و یا سرطان فوت کردند، ضمن اینکه سالانه ۱۲۰ هزار خانوار به این قشر اضافه می‌شوند که در قالب برنامه‌ای جامع می‌توان از آن پیشگیری کرد.
نماینده سازمان بهزیستی تأکید کرد: هم‌اکنون حدود ۳۰ درصد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش دستگاه‌های حمایتی یا دارای معلول بوده و یا خود معلولیتی دارند که برای حمایت از آنها و ممانعت از هدررفت منابع باید به یک ادبیات مشترکی در حوزه ساماندهی آنها برسیم.
راه‌اندازی ۱۱۸ هزار طرح اشتغال خانگی در حمایت از زنان سرپرست خانوار
در ادامه رضایی- معاون اشتغال بنیاد برکت، افزود: ما ۱۱۸ هزار طرح اشتغال خانگی راه‌اندازی کردیم که ۴۰ درصد آن مربوط به بانوان است، همچنین برای ۶ هزار و ۸۰۰ سرپرست خانوار اجرا شد که این تعداد تا پایان سال به ۱۰ هزار نفر می‌رسد.
وی افزود: با توجه به اینکه بند الف تبصره ۱۸ منابع ۳۲ هزار میلیارد تومانی برای این بخش تعیین کرده باید مدلی ارائه شود که همگی با هم در جهت ساماندهی این قشر حرکت کنیم.
در ادامه استادآقا- مدیرعامل بنیاد کرامت آستان قدس رضوی افزود: حمایت نیازمندان در این حوزه باید براساس اولویت‌بندی صورت بگیرد ضمن اینکه بانک رفاه باید اطلاعات دقیقی در این زمینه ارائه دهد، بنابراین تحقق این مهم به حمایت مجلس نیاز دارد.
وی افزود: ایجاد پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی به ویژه برای زنان کمتر از ۳۰ سال از دیگر اقداماتی است که باید در این حوزه انجام شود، همچنین باید از ظرفیت‌های موجود قانونی در جهت توانمندسازی این زنان استفاده شود، زیرا آموزش فنی و حرفه‌ای بسیار گرانقیمت بوده و باید تدابیری در جهت ارائه این خدمات به صورت رایگان به زنان سرپرست خانوار اندیشیده شود.
نماینده بنیاد کرامت آستان قدس رضوی ضمن یادآوری اینکه باید در پنجره واحد بهره‌مندی از ظرفیت خیریه‌ها و گروه‌های جهادی نیز دیده شود، تأکید کرد: ما برای توانمندسازی این قشر اجرای یک مدل اشتغال پایدار را اجرا کردیم، کما اینکه در این زمینه با سازمان میراث فرهنگی تفاهم‌نامه‌ای ایجاد کرده و اجرای آن را از ۸ استان خراسان رضوی آغاز کردیم و اجرای آن برای ۸ استان دیگر را در دستورکار داریم.
در ادامه دهقان- مدیرکل اشتغال و کارآفرینی سازمان بهزیستی، افزود: ما سال گذشته در این سازمان از ۲ هزار و ۱۰۰ میلیارد اعتباری که از محل تبصره ۱۶ تخصیص داده شده بود، برای ارائه تسهیلات وام ۵۰ میلیون تومانی به این قشر استفاده کردیم که ۴۱ هزار نفر از آن بهره‌مند شدند، اما رفع مشکل تضامین بانکی از جمله موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد همچنین در حوزه پیشگیری ۵۹۰ میلیارد تومان اعتبارات توزیع شد.
وی افزود: مشکل کنونی کشور ایجاد اشتغال برای این زنان نیست، بلکه زنجیره‌های ارزش و تأمین شکل نمی‌گیرد که می‌طلبد بنیاد برکت کمک کند تا این زنجیره‌ها در ۵ کسب و کار شکل بگیرد.
اشتغال تنها دغدغه زنان سرپرست خانوار نیست
در ادامه نورمحمدی نماینده قرارگاه خاتم‌الاوصیا حاضر در این نشست، افزود: اشتغال تنها دغدغه زنان سرپرست خانوار نیست، بلکه باید تأمین نشاط، امید، حمایت معنوی آنها نیز مورد توجه قرار گیرد.
ضرورت رفع تضامین بانکی در ارائه تسهیلات به زنان سرپرست خانوار
در ادامه رمضانی- مدیرکل اشتغال کمیته امداد حاضر در این نشست، افزود: تضامین بانکی در شرایطی که سقف ارائه تسهیلات وام براساس تبصره ۱۶ و مصوبه شورای پول و اعتبار برای افراد به ۱۰۰ میلیون تومان افزایش یافته باید رفع شود هر چند ما صندوق ضمانت را برای آنها ایجاد کردیم، اما مجلس باید در جهت تامین اعتبارات لازم برای آن از ما حمایت کند.
رمضانی یادآور شد: برخی از این زنان شرایط ورود به محیط کسب و کار را ندارند، بنابراین راهبری شغلی راهبرد اصلی در این حوزه است، از سوی دیگر تمامی استان‌ها باید مکلف شوند که فعالان اقتصادی را شناسایی کرده و در جهت راه‌اندازی کسب و کار خرد برای این زنان از ظرفیت آنها بهره‌مند شوند.
لزوم ایجاد مشاغل پاره‌وقت برای زنان سرپرست خانوار دارای فرزند
در ادامه کرم از بنیاد علوی افزود: مهم‌ترین چالش زنان سرپرست خانوار و دارای فرزند این است که تمام زمان خود را باید به فعالیت در یک شغل اختصاص دهند بنابراین باید براساس قوانینی که برای کارگاه‌ها، صنایع تبدیلی و کارخانجات وجود داشته، شرایطی را برای ایجاد اشتغال در زمان کوتاه برای آنها فراهم شود از سوی دیگر این زنان نیز باید از ظرفیت وام ازدواج بهره‌مند شوند.
مشکلات زنان سرپرست خانوار باید اولویت‌بندی شوند
در ادامه اختری از بنیاد کرامت امام رضا (ع)، افزود: مشکلات زنان سرپرست خانوار باید اولویت‌بندی شده و براساس آنها خدمات دریافت کنند ضمن اینکه خدمات باید براساس نظام مسائل فردی، خانوادگی، حقوقی، اجتماعی، معیشت و اقتصادی باشد.
وی با بیان اینکه یک نگاه سیستماتیک در این حوزه وجود ندارد، از نبود تعریف یکپارچه در حوزه زنان سرپرست خانوار و وجود نگاه‌های متفاوت به آنها که اغلب مسئله‌محور جلو می رود و باعث ایجاد حلقه‌های مفقوده، موازی‌کاری نهادها در این حوزه شده است، انتقاد کرد و یادآور شد: نگاه‌های سیاست‌زده باعث می‌شود به دلیل موضوع برابری جنسیتی حقوق این قشر تضییع شود همچنین نبود تنظیم‌گر مانع از انجام اقدامات واحد در این حوزه شده است، بنابراین پیشنهاد می‌دهم براساس تجربه‌نگاری از الگوهای موفق در دنیا در جهت حمایت از زنان آسیب‌پذیر استفاده شود.
اختری پیشنهاد داد که مجلس از جایگاه نظارتی خود، دبیرخانه‌ای را برای تقسیم فعالیت‌ها در این حوزه تشکیل دهد.
ایجاد شبکه پایش اطلاعات برای ارائه خدمات هدفمند به زنان سرپرست خانوار در کشور
در ادامه حسینی- نماینده بنیاد افزود: الگویی که ما در این زمینه طراحی کردیم، شبکه‌سازی بوده که از طریق آن اسامی گروه‌های جهادی و خیریه‌ها ثبت شده ضمن اینکه هر استان ۴ نماینده مشخص می‌کند که واسطه ما با جامعه هدف باشند و این طرح در چند استان به صورت پایلوت در حال اجرا است، ضمن اینکه در این طرح زیست‌بوم‌ها تغییر نکرده و براساس آمایش سرزمینی با آنها برخورد می‌کنیم و نتیجه آن را نیز در نشست آتی این کمیته ارائه خواهیم داد.