تازه‌های سلامت – امید بانوان؛‌ مریم بلوری- در این مقاله نشانه‌های مهم کمبود اغلب ویتامین‌ها ذکر شده تا هنگام بروز آن بتوان به موقع به پزشک مراجعه کرد و مانع تشدید آن شد.

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین‌آ‌

ویتامین‌آ برای بینایی بسیار ضروری است و به همین دلیل کمبود آن در بدن باعث ایجاد اختلال در بینایی و شب‌کوری می‌شود. بیماری‌هایی مثل اسهال چرب و اختلالات جذب، یکی از شاخص‌ترین نشانه‌های کمبود ویتامین‌آ در بدن است. در این شرایط کبد نمی‌تواند میزان کافی این ویتامین را جذب کند و علائم آن روی سیستم گوارش بروز پیدا می‌کند. اختلالات دیگری مثل کم‌خونی، اختلال در سیستم ایمنی، سقط بی‌دلیل، خشکی و ضخیم شدن ملتحمه و قرنیه، زخم قرنیه که ممکن است دید را مبهم و مه آلود کند، خشکی، پوسته‌پوسته شدن و ضخیم شدن پوست، عفونت مکرر به علت ضعف سیستم ایمنی، کاهش رشد کودکان، خستگی که اغلب با کم‌خونی همراه است، خشکی موها و شکنندگی ناخن‌ها و اختلال باروری بخصوص در مردان از دیگر نشانه‌های کمبود ویتامین‌آ است.

در صورت بروز این علائم باید به پزشک مراجعه شود. البته جگر حیوانات، گوشت و مرغ، روغن ماهی و غذاهای دریایی دیگر، تخم‌مرغ، روغن کبد ماهی کاد، شیر و فراورده‌های لبنی مانند پنیر، سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج، سبزیجات نارنجی مانند هویج و کدوتنبل و میوه‌ها مانند زردآلو و طالبی حاوی ویتامین‌آ است.

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین‌ب

مجموعه ویتامین‌های گروه‌ب در حفظ انرژی بدن نقش غیرقابل انکاری دارند. این ویتامین‌ها در حالت عادی در بدن ذخیره نمی‌شود و بدن همواره این ویتامین‌ها را با مصرف موادغذایی تامین می‌کند. ویتامین‌ب۱ وظیفه تولید گلبول‌های قرمزخون را در بدن دارد و این گلبول‌ها قندخون را به انرژی و فعالیت‌های متابولیک تبدیل می‌کنند. این ویتامین به شکل غیرمستقیم روی عملکرد متابولیک قلب، اعصاب و عضلات تاثیرگذار است. کمبود ویتامین‌ب۱ در بدترین شرایط باعث بیماری بری‌بری می‌شود، اما ممکن است علائم خفیفی مثل افزایش ضربان قلب، تورم پا، بی‌اشتهایی و کاهش وزن نیز داشته باشد.

کمبود ویتامین‌ب۲ باعث ایجاد مشکلاتی در چشم مثل سوزش، خارش و اشک می‌شود. کاهش شفافیت بینایی، شکاف و ترک‌خوردگی لب و افزایش رشد مویرگ‌های اطراف قرنیه، از نشانه‌های کمبود شدید این ویتامین در بدن است.

ویتامین‌ب۶ یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های این گروه است و کمبود آن به شکل شدید، باعث اختلال ایمنی سلولی و بروز صرع می‌شود. علائمی مانند ضعف، بی‌خوابی، التهاب زبان و حفره دهان از دیگر علائم کمبود این ویتامین است.

کمبود ویتامین‌ب۹ باعث بروز کم‌خونی می‌شود و در دوران بارداری آسیب‌هایی به جنین وارد می‌کند و سلامت جنین را به خطر می‌اندازد. به همین دلیل زنان باردار باید به تامین این ویتامین در طول بارداری بیشتر توجه کنند.

ویتامین‌ب۱۲ تنها ویتامین گروه‌ ب است که معمولا تا چند سال در کبد ذخیره می‌شود و منبع اصلی تامین آن تولیدات دامی است. به همین دلیل کمبود آن فقط در گیاه‌خواران مطلق دیده می‌شود. کمبود این ویتامین باعث کم‌خونی و زمینه‌ساز ایجاد مشکلات عصبی و استرس مزمن می‌شود. افرادی که دچار کمبود ویتامین ب۱۲ می‌شوند، بیشتر احساس بی‌حالی و خستگی زودرس می‌کنند.

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین‌ب۳، نیاسین

نیاسین شکل‌هایی از ویتامین‌ب۳ است که در بسیاری موادغذایی مثل گوشت، ماهی، شیر، تخم‌مرغ، قارچ، سبزیجات و غلات یافت می‌شود. این ویتامین در تبدیل غذای مصرفی به انرژی نقش مهمی دارد و استفاده از آن به‌دلیل موثر بودن در کاهش فشارخون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد. ضعف عضلانی، بی‌اشتهایی، اسهال، تیرگی رنگ پوست، تحریک‌پذیری دستگاه گوارش و التهاب لوله گوارش از نشانه‌های کمبود ویتامین‌ب۳ در بدن است. کمبود این ویتامین در بیمارانی که به بی‌اشتهایی عصبی مبتلا هستند نیز دیده می‌شود. این ویتامین در بدن ذخیره نمی‌شود و به همین دلیل باید مصرف روزانه آن در برنامه غذایی قرار گیرد.

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین‌ای و کا

ویتامین ‌ای یکی دیگر از ویتامین‌های محلول در چربی با خاصیت ضداکسیدانی است. وجود این ویتامین باعث افزایش سطح ایمنی بدن می‌شود و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت و مشکلات قلبی را کاهش می‌دهد. کمبود این ویتامین در پستانداران می‌تواند در موارد شدید باعث عقیم شدن آنان شود. کمبود این ویتامین باعث حساسیت گلبول‌های قرمز و همولیز آنها به سادگی می‌شود. در نتیجه همولیز آنها فرد دچار کم‌خونی و افزایش رتیکولوسیت‌های خونی می‌شود.

 کمبود این ویتامین در زنان نیز می‌تواند باعث احساس سوزش و درد در ناحیه سینه شود. مشکلات انعقادی خون، کبود شدن بدن، ظاهرشدن لخته‌های خونی کوچک زیر ناخن‌ها، تیره شدن رنگ مدفوع یا وجود خون در آن و وجود خون در غشاء مخاطی نی زاز عوارض کمبود ویتامین‌کا است.

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین‌دی

ویتامین‌دی یک ویتامین محلول در چربی است. نیاز روزانه بدن ما نسبت به این ویتامین بر حسب جنسیت و سن و سال متفاوت است اما به طور معمول همه ما روزانه به ۴۰۰ الی ۶۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین‌‌‌دی نیاز داریم. بزرگترین منبع ویتامین‌دی نورخورشید است که برای مقابله با برخی از بیماری‌های قلبی عروقی، افسردگی فصلی و پیشگیری از دیابت نوع‌یک مفید است.

 کمبود ویتامین‌دی معمولا نشانه بارزی ندارد، اما دردهای عضلانی،‌ استخوانی، مفصلی، ضعف سیستم ایمنی و بروز افسردگی‌ فصلی ممکن است نخستین نشانه‌های کمبود ویتامین‌‌‌دی باشد. این در حالی است که با افزایش سن، میزان جذب ویتامین‌دی کاهش پیدا می‌کند و باید بیشتر به تامین این نیاز بدن توجه شود.

اگر احساس می‌کنید که بی‌حوصله و افسرده شده‌اید و کوچک‌ترین مسئله‌ای اسباب ناراحتی‌تان را فراهم می‌سازد به پزشک مراجعه کرده و میزان ویتامین‌دی بدن‌تان را بررسی کنید. به عقیده محققان آمریکایی ویتامین‌دی میزان سروتونین بدن را افزایش می‌دهد. در نتیجه کمبود آن باعث تغییر در خلق و خوی شده و افسردگی می‌آورد. همچنین در مطالعات گسترده بیان شده که افزایش بی‌دلیل وزن، کم‌آوردن نفس هنگام ورزش یا فعالیت بدنی، عرق سرد، مات شدن پوست و مشکلات گوارشی از دیگر عوارض کمبود ویتامین‌دی است.

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین ث

شایع‌ترین نشانه کمبود ویتامین ‌ث سرماخوردگی‌ مداوم است. دردهای مفصلی، تحلیل عضلانی، ضایعات پوستی مثل خونریزی‌های زیرپوستی، تورم و خونریزی لثه، خونریزی بینی، تنگی نفس و افسردگی از دیگر نشانه‌های کمبود این ویتامین است. همچنین کمبود ویتامین‌ث نشانه‌هایی دارد که شاید باعث بروز بیماری نشود، اما آزاردهنده است. ازجمله این نشانه‌ها خشکی پوست و مو، کمبود آهن، خستگی و بدخلقی و دیرخوب شدن زخم‌ است.

مصرف مکمل‌ تنها با توصیه پزشک

در مواردی مصرف مکمل‌ها به تامین ویتامین کمک می‌کند، اما مصرف آنها می‌تواند عوارضی هم داشته باشد و به همین دلیل باید با نظر پزشک استفاده شود. مصرف بی‌رویه مکمل‌ها می‌تواند باعث ایجاد تغییرات هورمونی، جوش صورت و بدن، افزایش موهای زائد و در موارد حاد ناباروری شود. در نهایت اگر از مکمل‌ها برای تامین نیاز بدن استفاده می‌کنید، بهترین زمان مصرف آن صبح و هنگام خوردن اولین وعده غذایی است.