سبک زندگی- امیدبانوان؛ بیتوته نوشت: بهترین زمان برای مطالعه چه وقتی است؟ درس خواندن شب بهتر است یا صبح؟ با وجودی که تحقیقات مختلفی درباره بهترین زمان برای مطالعه انجام شده است ولی نتایج ضد و نقیض است.

به عنوان مثال تحقیقی که در سایت بایومدسنتر منتشر شده نشان داده است که دیر خوابیدن باعث کاهش نمرات می‌شود چرا باعث خواب آلودگی در طول شده و تاثیر منفی بر عملکرد تحصیلی افرد دارد.

تحقیق دیگری که در مجله علوم طبیعی منتشر شده نشان داده که رابطه‌ای بین زمان مطالعه دانشجویان و وضعیت تحصیلی آنها وجود ندارد.

از نظر علمی چرخه هوشیاری و تمرکز ما با ریتم‌های دایره ای کنترل می‌شود که در واقع چرخه خواب و بیداری ما را تشکیل می‌دهند. براساس چرخه هوشیاری زمان گرسنگی، خستگی، زمان کار و مطالعه ما تعیین می‌شود.

فایده مطالعه در روز

درس خواندن در روز مخصوصا صبح زود بازدهی زیادی نسبت به شب دارد ولی مهم‌ترین نکته این است که چه زمانی ذهن شما تمرکز بالاتری دارد.

افرادی که معتقدند مطالعه در روز بهتر است بیان می‌کنند که صبح ها ذهن تازه است و با خوردن صبحانه انرژی اش تامین می‌شود. خورشید در طیفی می‌تابد که برای بینایی مناسب است و کتابخانه‌ها و سالن‌های مطالعه باز هستند.

فواید مطالعه در صبح عبارتند از :

- شادابی صبح و عدم خستگی

- عدم وجود افکار پریشان و تمرکز بالاتر

- باز بودن ذهن و قدرت گیرایی بالاتر نسبت به ساعات دیگر روز

- آرامش بالا

- احساس خوشنودی و افزایش اعتماد به نفس

- داشتن انرژی و انگیزه بیشتر

- فراموشی کمتر و تثبیت بهتر مطالب در ذهن

فایده مطالعه در شب

عده زیادی از دانشجویان و دانش‌آموزان مطالعه در شب را ترجیح می‌دهند. سکوت و آرامش شب، آرامش ذهن و بدن و کشفیات زیادی که در آخر شب حاصل شده‌اند به نفع کسانی است که مطالعه در شب را ترجیح می‌دهند.

مطالعه در شب مخصوص افرادیست که به شب‌زنده‌داری عادت دارند.

مهم ترین فواید مطالعه در شب عبارتند از :

- سکوت شب و افزایش آرامش

- تنهایی و افزایش تمرکز

- پردازش مطالب در خواب بعد از مطالعه

- عدم ورود مطالب جدید بعد از مطالعه به مغز

- افزایش یادآوری

درس خواندن در شب و روز از نظر علمی 

از نظر علمی چرخه فعالیت افراد می‌تواند با هم متفاوت باشد و الگوی بهترین زمان برای مطالعه در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد.

برخی افراد صبح ساعت ۷ بیدار می‌شوند و تا ۱۰ صبح انرژی شان در حداکثر حالت ممکن است سپس کمی احساس خستگی می‌کنند و بعد از استراحت دوباره ساعت ۳ بعد از ظهر انرژی دارند و مشغول کار و فعالیت روزانه می‌شوند. این گروه ساز و کار روزانه دارند.  

عده‌ای دیگر تا ظهر احساس خستگی می‌کنند و از ساعت ۳ بعد از ظهر به بعد سرحال هستند و بعد از ان نیاز به کمی استراحت دارند و دوباره ساعت ۷ سرحال می‌شوند، این دست ساز و کار شبانه دارند.

تحقیقات نشان داده است که افراد جوان تر نسبت به بزرگترها شب بیداری را ترجیح می‌دهند. از ۳۰ سالگی به بعد فقط ۲ درصد دانشجویان مطالعه در شب را ترجیح می‌دهند و ۸۸ درصد آن ها مطالعه در روز را انتخاب می‌کنند.

افراد جوان تر از آنجا که بیشتر شب ها بیرون می‌روند و از دستگاه‌های هوشمند که نور مصنوعی تولید می‌کنند، بیشتر استفاده می‌کنند، چرخه خواب طبیعی‌شان دچار اختلال شده و شب‌ها بیدار تر و سرحال تر هستند.

بهترین زمان مطالعه 

مهم‌ترین نکته‌ای که باید قبل از بهترین زمان مطالعه در نظر بگیرید داشتن خواب کافی و سپس توجه به ساز و کار بدنتان است.

افراد جوان که سبک زندگی‌شان فعالیت بیشتری دارد معمولا شب‌ها را برای مطالعه مناسب‌تر می‌بینند و افراد بزرگسال از آنجا که به مرور زمان برای کار روزانه آمادگی بیشتری پیدا کرده‌اند مطالعه در روز برایشان مناسب‌تر است.

سبک زندگی افراد نقشی تعیین کننده در بهترین زمان مطالعه شان دارد، افرادی که عادت به شب زنده‌داری دارند و اغلب تا دیر وقت بیدارند، از آنجا که تغییر سبک زندگیشان کار سختی است، پیشنهاد می‌شود شب‌ها مطالعه کنند ولی افرادی که سحرخیر هستند و صبح زود بیدار می‌شوند، هنگام صبح بهترین زمان مطالعه برای انها است.

به طور کلی زمانی که از نظر روحی و جسمی آمادگی دارید بهترین زمان مطالعه برای شما است، با این حال بهتر است با واکنش‌های بدن در طول ساعات مختلف شبانه روز آشنا باشید:

ساعت ۳ – ۶ صبح: در این ساعات مغز انسان در فعال ترین حالت قرار دارد.

ساعت ۶ – ۱۰ صبح: مغز از افکار و انرژی‌های منفی خالی است و آماده یادگیری مطالب جدید است.

ساعت ۱۰ – ۱۲: به مرور از انرژی کاهش پیدا می‌کند و بازدهی مغز کمی از صبح زود کمتر می‌شود ولی هنوز دارای انرژی مطلوب برای یادگیری است.

ساعت ۱۲ – ۱۵: بازدهی مغز شدیدا کاهش پیدا می‌کند و نیاز به استراحت دارد. بهترین زمان برای استراحت و صرف ناهار است.

ساعت ۱۵ – ۱۸: بعد از استراحت مغز دوباره فعال شده و آمادگی لازم برای کسب اطلاعات را بدست می‌آورد و بهترین زمان برای حل تمرین و تثبیت مطالبی است که صبح زود خوانده‌اید.

ساعت ۱۸ – ۲۱: فعالیت مغز شدیدا کاهش پیدا کرده و خسته است، اکثر مشاوران توصیه می‌کنند در این زمان از محل مطالعه خارج شده و کمی ا فکارتان را آزاد کنید.

ساعت ۲۱ – ۲۴: مغز کمی ریکاوری شده ولی بازدهی صبح را  ندارد با این حال می‌تواند مطالب جدید خواند یا مطالب قبلی را تثبیت کرد. به طور کلی توصیه می‌شود ساعت ۲۳ – ۲۴ بخوابید تا صبح زود انرژی کافی برای مطالعه داشته باشید.

نکاتی که برای درس خواندن در روز باید رعایت کنید

برای این که هنگام مطالعه در روز و به خصوص صبح زود بیشترین راندمان را داشته باشید باید یک سری نکات را رعایت کنید.

برنامه‌ریزی: برای زندگی و درس خواندنتان برنامه‌ریزی داشته باشید.

ورزش صبح گاهی: حتما قبل از مطالعه صبح زود نیم ساعت ورزش کنید، این کار باعث می‌شود اعتماد به نفستان افزایش پیدا کرده، انرژی و قدتر بدنی بالا برود و در بلند مدت بدنی خوش فرم و متناسب داشته باشید.

تغذیه مناسب: بعد از ورزش باید یک صبحانه مقوی بخورید تا کالری مصرفی هنگام ورزش جبران شود و احساس گرسنگی  مانع از تمرکزتان هنگام مطالعه نشود. مطالعه انرژی زیادی از مغزتان می‌گیرد. مغز شما برای یادگیری نیاز به کالری  دارد که باید با صبحانه تامین شود.

مدیتیشن: یکی از کارهای مفید بعد از ورزش مدیتیشن است. مدیتیشن نوعی ورزش ذهنی است که به افزایش تمرکز ذهن و کنترل افکار منفی کمک می‌کند.

نکاتی که برای درس خواندن در شب باید رعایت کنید

بزرگترین ریسکی که درس خواندن در شب به همراه دارد، پرت شدن حواس از ساعت و بروز کم خوابی است که دشمن بزرگی برای یادگیری محسوب می‌شود.

مصرف کافئین یکی از وسوسه‌های شب امتحان است. از آنجا که کافئین ۴ ساعت طول می‌کشد تا از سیستم بدن خارج شود با این که بعد از نوشیدن قهوه ممکن است سریعا تمرکز و هوشیاریتان را بدست آورید ولی برای خوابیدن به مشکل خواهید خورد.

اگر جزو افرادی هستید که ترجیح می‌دهند شب ها درس بخوانند باید به نکات زیر توجه کنید:

برنامه‌ریزی داشته باشید: برای درست خواندن در شب یک برنامه مشخص داشته باشید تا بدنتان به این روند عادت کند و بازدهی حداکثری داشته باشید. اگر چند بار در شب و چند بار در روز درس بخوانید، بدنتان گیج می‌شود. بنابراین یکی را انتخاب کرده و به همان روند ادامه دهید.

استراحت کافی: درس خواندن در شب نباید باعث کم خوابی شما شود. کلید موفقیت در درس خواندن ذهنی است که به اندازه کافی استراحت کند. بنابرین از ساعت خوابتان کم نکنید و در طور روز چرت بزنید.

نور کافی داشته باشید: درس خواندن درشب باید همراه با نور کافی باشد، این کار باعث پیشرفت در روند درس خواندن می‌شود.

مدیریت زمان: احتمال این که شبها ساعت از دستتان در برود زیاد است بنابراین یک جدول درسی زمان بندی شده داشته باشید و زمان‌های استراحتتان را مشخص کنید. می‌توانید به ازای هر ۵۰ دقیقه درس خواندن ۵ – ۱۰ دقیقه استراحت کنید.

موسیقی بی کلام: یکی از مزیت‌های درس خواندن در شب افزایش سطح خلاقیت است. بسیاری بر این باورند که خلاقیت در شب‌ها بیشتر می‌شود به همین دلیل است که اغلب هنرمندان به شب کاری علاقه دارند. استفاده از موسیقی بی‌کلام که به شما انگیزه می‌دهد می‌تواند تا میزان زیادی حواس پرتی شما را کاهش دهد و خلاقیت را با مطالعه ادغام کند.