البرز. امید بانوان؛ استان البرز و منطقه برغان به داشتن تعزیه‌خوانان بسیار زبده و همچنین پیشینه‌ای طولانی در تعزیه شهره است. به گونه‌ای که به زعم برخی کارشناسان برغان به‌عنوان مهد تعزیه ایران شناخته می‌شود و حسینیه اعظم برغان از مکان‌های شناخته شده‌ای است که از گذشته‌های دور تعزیه دهه اول محرم توسط تعزیه‌خوانان این منطقه و با استفاده از نسخ قدیمی در آن برگزار می‌شود.

نسخ یا اسناد قدیمی تعزیه در برغان در سال ٩٨ با شماره ١٤٠٧ در فهرست میراث ملی منقول کشور به ثبت رسید.

 «مریم حکمتی» کارشناس میراث‌فرهنگی و تهیه‌کننده پرونده ثبت ملی اسناد تعزیه برغان درباره این اقدام گفت: استان البرز از لحاظ پیشینه تعزیه بسیار قوی است و اسناد تعزیه موجود در این استان قدمت و اعتبار زیادی دارد.

او با اشاره به اینکه تعزیه‌خوانان برغانی در دوران ناصرالدین‌شاه نیز به اجرای تعزیه می‌پرداختند، اظهار کرد: ناصرالدین شاه به دلیل علاقه‌ای که به تعزیه و تعزیه‌خوانی داشت، هرساله در دهه اول محرم در تکیه دولت تهران تعزیه اجرا می‌شد و خودش به همراه زنان حرمسرا به تماشای تعزیه می‌نشست.

به گفته این کارشناس میراث‌فرهنگی طبق برخی اسناد موجود و خاطرات ناصرالدین شاه، بسیاری از تعزیه‌خوانان این مراسمات اهل برغان کرج بودند زیرا این منطقه از قدیم الایام تعزیه خوان‌ها و همچنین نسخه‌های بسیار غنی تعزیه را در خود جای داده بود.

حکمتی در مورد روند ثبت اسناد تعزیه برغان گفت: با توجه به این پیشینه غنی به‌دنبال اسناد قدیمی تعزیه برغان با مصطفی کرمی رئیس انجمن تعزیه استان البرز آشنا شدیم که پدرانه و دلسوزانه کمک بسیاری در این زمینه داشتند و با رایزنی‌هایی که انجام و منجر به آشنایی با معینی از تعزیه‌خوانان قدیمی منطقه کردان شد، اسناد و نسخ قدیمی و وسایلی از تعزیه دوران قاجار که از پیشینیان نزد ایشان بود را طی اقدامی ارزشمند در اختیار میراث‌فرهنگی قرار دادند.

کارشناس میراث‌فرهنگی البرز ادامه داد: این اسناد شامل بیش از ٢۵٠ نسخه است که اسکن صفحات و اقدامات مطالعاتی بر روی آن‌ها انجام شد و به مالک بازگردانده شد، بنابراین در مرحله اول اسناد لازم برای آرشیو در زمینه تعزیه استان البرز به‌دست آمد.

او ادامه داد: نسخه‌های قدیمی‌تری از تعزیه برغان نیز وجود دارد که هنوز به آن‌ها دسترسی نداریم اما اسناد موجود معمولا اسناد قاجاری محسوب می‌شوند.

به گفته حکمتی در سال ٩٨ پرونده اسناد تعزیه برای ثبت با عکس و مطالعات انجام شده آماده و در سازمان وقت میراث‌فرهنگی ارائه شد که جزو اسناد منقول به نام آقای معینی مالک اسناد به ثبت رسیده است.

کارشناس میراث‌فرهنگی البرز با بیان اینکه البرز تنها استانی است که اسناد یا نسخه‌های قدیمی تعزیه را در کشور به ثبت رسانده، اظهار کرد: هنوز هیچ استانی ادعایی درباره ثبت اسناد تعزیه ندارد اگرچه برخی استان‌ها مانند بوشهر هم اسنادی دارند ولی هنوز چیزی از دیگر استان‌ها به ثبت نرسیده است.