جامعه- امیدبانوان؛ روزنامه جام جم نوشت:‌ بخشی از اینها حتما همان کسانی هستند که یا خودشان یا بازاریابان آنها در ۴۱۷ شهر و اطراف ۶۱۵ حوزه امتحانی اصلی و ۲۹۱۱ حوزه فرعی که کنکور ۱۴۰۱ را برگزار می‌کردند،‌ دیده شده‌اند. اینها باید به چشم بسیاری از یک میلیون و ۳۰۸‌ هزار داوطلبی که امسال در آزمون سراسری حاضر بوده‌اند، آمده باشند که یا کارت ویزیت توزیع می‌کردند یا شماره تماس داوطلبان مشتاق برای انتخاب رشته‌ای کاملا تخصصی و حساب‌شده‌ را می‌گرفتند. اینها همان کسانی هستند که در فضای مجازی، از روزها پیش تبلیغ را آغاز کرده‌ و قبولی‌های تضمینی را به داوطلبان کنکور وعده داده‌اند؛‌ آن هم در روزگاری که صندلی‌های خالی و فراوان دانشگاه‌ها از جذابیت‌های دانشجوشدن کاسته و رقابت را معطوف به رسیدن به رشته‌ها و دانشگاه‌هایی کرده که هنوز هم قبولی در آنها ارج و قرب دارد.

فروش رشته‌های بی‌آزمون

ظرفیت پذیرش در کنکور سراسری امسال حدود ۵۰۳ هزار نفر است که تقریبا یک‌سوم پذیرفته‌شدگان معادل ۱۶۷‌ هزار نفر از این افراد از طریق رشته‌های با آزمون (و بر اساس نمره و رتبه‌ای که در کنکور کسب کرده‌اند) در دانشگاه‌ها پذیرفته می‌شوند. بقیه افرادی که به دانشگاه‌ها راه می‌یابند نیز ۳۳۶‌ هزار نفرند که صرفا بر اساس سوابق تحصیلی پذیرفته می‌شوند و این درست همان جایی است که مشاوران زرد بسیار بر آن تمرکز دارند؛ چرا که بخش قابل‌ توجهی از داوطلبان کنکور این رشته‌ها را نمی‌شناسند و ممکن است افراد سودجو رشته‌ای بی‌آزمون را به جای رشته‌ای با آزمون جا بزنند.

پوریا پژوهان‌فر، مشاور تحصیلی، نیز محل شکل‌گیری فریب و کلاهبرداری را دقیقا در همین نقطه می‌داند و توضیح می‌دهد که «۸۵ درصد رشته‌های دانشگاهی اکنون بدون کنکورند اما افراد کلاهبردار و مشاوران صوری کنکور با گرفتن هزینه‌های زیاد، دانش‌آموزان را به سمت رشته‌هایی که اساس قبولی در آنها سوابق تحصیلی است،‌ هدایت می‌کنند که عین فریبکاری است.»

این مشاور تحصیلی معتقد است این مشاوران صوری فقط امید کاذب می‌فروشند که راه مقابله با آنها فقط مطالعه دقیق دفترچه راهنمای کنکور و انتخاب رشته توسط خود داوطلبان است. حرف‌های علیرضا صالحان، عضو هیات علمی دانشگاه با ایسنا نیز مکمل گفته‌های پژوهان‌فر است. او می‌گوید: «انتخاب رشته درست نیاز به مدیریت صحیح و اطلاعات کافی در خصوص رشته‌های منتخب و متناسب با هر منطقه دارد که این کار را خود دانش‌آموز با بررسی وضعیت کنکوری‌های سال گذشته نسبت به رتبه کسب‌شده و تعداد جذب‌کنندگان دانشگاهی می‌تواند انجام دهد.»

مجازهایی که باعث بازارگرمی می‌شوند

در کنکور سال ۱۳۹۹، ۷۹۲ هزار و ۸۴۰ داوطلب مجاز به انتخاب رشته شدند؛ در حالی که ۲۹۶ هزار نفر از خیر انتخاب رشته گذشتند. در آزمون سراسری پارسال نیز یک میلیون و ۸۲ هزار داوطلب مجاز شدند که فقط ۵۲۳ هزار و ۶۷۱ نفر انتخاب رشته کردند. در کنکور ۱۴۰۱ نیز یک میلیون و ۱۵۷ هزار نفر برای انتخاب رشته مجاز شناخته شدند که در روزهای آینده تعداد انتخاب رشته کرده‌های قطعی مشخص خواهد شد. اما آنچه قطعی است در کنکور امسال ۸۹ درصد از داوطلبان مجاز به انتخاب‌ رشته شده‌اند که عدد بزرگ و قابل‌ توجهی است.

این عدد بزرگ می‌تواند با بیش از ۱۰۰ هزار صندلی خالی در دانشگاه‌ها ربط داشته و در واقع تلاشی برای پرکردن این جاهای خالی باشد. البته در سال‌های اخیر داوطلبان کنکور نشان داده‌اند که به هر قیمتی حاضر به ورود به دانشگاه نیستند. این هوشمندی را می‌توان از آمارهای رسمی به‌خوبی استنباط کرد. طبق اعلام سازمان سنجش در کنکور ۱۴۰۰ فقط ۵۲ درصد از داوطلبان انتخاب رشته کردند که این میزان در سال ۹۷، حول و حوش ۶۰ درصد می‌چرخید. البته با اینکه میزان انتخاب رشته مجازها، سال به سال روندی کاهشی دارد اما این به معنی دست از تلاش برداشتن مشاوران صوری و بی‌تخصص و کاسبان کنکور نیست؛ همان‌هایی که اکنون در سایت‌های اینترنتی و صفحات مجازی‌شان می‌توان سبدی متنوع از خدمات را دید؛ از معرفی مشاور شخصی برای هر داوطلب گرفته تا بررسی کارنامه‌ها توسط مشاور ارشد،‌ کارگاه ویدئویی خودشناسی و تست استعدادیابی، آن هم در قبال دریافت پول‌هایی که اصلا کم نیستند.

سایت‌های قابل اعتماد برای انتخاب رشته

البته همه داوطلبان کنکور احتمالا اعتمادبه‌نفس انتخاب‌ رشته به‌تنهایی را ندارند یا از همراهی خانواده‌ای مطلع بی‌بهره‌اند. به همین دلیل نرم‌افزارهای قابل اعتمادی طراحی شده که می‌تواند انتخاب رشته‌ای ایمن را برای داوطلبان تضمین کند. ‌از جمله امکانی که در سایت سازمان سنجش آموزش کشور فراهم شده و داوطلبان می‌توانند تا پایان مهلت انتخاب رشته از آن استفاده کنند. طبق اعلام این سازمان، هر داوطلب حق انتخاب حداکثر ۱۵۰ رشته محل را دارد که رشته‌های با آزمون و بی‌آزمون را توامان شامل می‌شود. حسن استفاده از نرم‌افزار انتخاب رشته مجازی سازمان سنجش این است که در آن اطلاعات حداقل نمره قبولی داوطلبان سال گذشته با نمره داوطلب و ظرفیت پذیرش سال جاری مقایسه می‌شود. امسال البته شبکه شاد نیز به حوزه انتخاب رشته وارد شده و داوطلبان می‌توانند با مراجعه به آن درباره رشته‌های مختلف و آینده شغلی آن، چگونگی انتخاب رشته و همچنین معرفی رشته‌های پرمتقاضی و شرایط قبولی در آنها اطلاعات کسب کنند.